Vergi denetimini artık yapay zekalı KURGAN yapıyor

Sakarya Serbest Muhasebeciler Mali Müşavirler Odası (SSMMMO) Başkanı Erdinç Atalay, vergi ödemelerinde devreye alınan yapay zeka destekli KURGAN (Kuruluş Gözetimli Analiz) sistemiyle yeni bir dönemin başladığını açıkladı.

TV264’te yayınlanan ‘Muhabir Masası’ programının canlı yayın konuğu olan Sakarya Serbest Muhasebeciler Mali Müşavirler Odası (SSMMMO) Başkanı Erdinç Atalay, Sakarya’da sıkı bir vergi denetimi yapıldığını belirterek, yapay zeka destekli KURGAN sistemini anlattı. Başkan Atalay’ın açıklamaları şöyle; “Şu anda vergi dairelerinde, vergi müfettişleri tarafından incelemeler yapılıyor. Bu incelemeler, yapay zekâ destekli dijital ortamda gerçekleştirilen denetimlerle ilgili. Bu kapsamda mükelleflerden çeşitli izahlar isteniyor. Son dönemde gündeme gelen ‘Kurgan’ adlı bir sistem var. Bu sistem kapsamında, verilmiş olan beyannameler ve mali tablolar üzerinde çeşitli denetimler yapılıyor. Örneğin, mükelleflerden kasada görünen paralarla ilgili açıklama talep ediliyor. Yine finansman gider kısıtlamasının uygulanıp uygulanmadığı konusunda çalışmalar yürütülüyor. Ayrıca, gayrimenkul satışlarında gerçek değer ile rayiç değer arasındaki farklar inceleniyor. Bankalardan gelen paraların beyan edilen vergilerle uyumlu olup olmadığı da denetim konusu oluyor. Bu kapsamda, mükelleflerden bu uyumsuzluklara ilişkin izahlar isteniyor. Bunun gibi birçok çalışma şu anda devam ediyor. Özellikle ‘Kurgan’ sistemi üzerinden yürütülen bu dijital denetimlerin, vergi incelemelerinde yeni bir dönem başlattığı söylenebilir.” Kurgan sistemi tam olarak nedir ve işleyişi nasıl? Kurgan, Vergi Denetim Kurulu’nun dijital ortamda sadece hesap bazlı olarak yaptığı bir denetim sistemidir. Kurgan’ın temel amacı da bu noktada önem kazanıyor. Kısaca bahsetmek gerekirse, Kurgan’ın açılımı ‘Kuruluş Gözetimli Analiz’dir. Bu sistem kapsamında, daha önce vergi incelemesine tabi tutulmuş veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenlediği tespit edilen mükellefler, hâlihazırda bu doğrultuda inceleme aşamasında olan mükellefler ya da inceleme havuzunda bekleyip önümüzdeki günlerde incelemeye alınacak mükelleflerin iş yaptığı firmalara yazılar gönderiliyor. Hakkında rapor düzenlenmiş olan mükellefler açısından bu durum artık fazla bir anlam ifade etmese de, şu anda inceleme aşamasında bulunan veya incelemeye alınacak firmalar için bu sistem adeta bir ‘karşı inceleme’ niteliği taşıyor. Yani sistem, ‘Bu malı gerçekten aldınız mı, sattınız mı? Ödemesini nasıl yaptınız? Taşımayı kim gerçekleştirdi? Sevkiyat nasıl yapıldı?’ gibi sorular yöneltiyor. Bu sorular, yapay zekâ tarafından dijital analizler yoluyla hazırlanıyor. Ortaya çıkan bu sonuçlar, vergi müfettişleri tarafından defter ve belge talep edilmeden, yani klasik anlamda kapsamlı bir inceleme yapılmadan, daha çok evrak bazlı, fatura bazlı ve hesap bazlı olarak değerlendiriliyor. Böylece Vergi Denetim Kurulu, dijital analiz yoluyla görevini yerine getirmiş oluyor.” DENETİMLERDEN MEMNUNUZ“Bu sistemin geliştirilmesindeki temel amaç, vergi müfettişlerinin iş yükünü azaltmak. Şu anda kamuda yeterli sayıda müfettiş bulunmadığı için, ülkedeki inceleme oranı %1,8’leri bile bulmuyor. Dolayısıyla bu tür dijital denetimlerle süreçler hızlandırılmış durumda. Gelir İdaresi Başkanlığı ve Vergi Denetim Kurulu bu sistemi oldukça verimli bir şekilde kurgulamış durumda. Biz meslek mensupları olarak denetimden yanayız. Çünkü denetimin varlığı, yaptığımız işin kalitesini ve değerini ortaya koyuyor. Bu nedenle denetimlerin artmasını memnuniyetle karşılıyoruz. Ayrıca bu sistem, bizim açımızdan da bazı kolaylıklar sağlıyor. Geleneksel denetimlerde, firmanın defter ve belgelerini hazırlayıp müfettişe sunmak, ardından süreci takip etmek meslek mensubuna ciddi bir iş yükü getiriyor. Kurgan gibi dijital sistemlerle yapılan bu tür incelemeler sayesinde süreç hem daha hızlı hem de daha sade ilerliyor. Böylece bizim iş yükümüz de bir nebze azalıyor. Sonuç olarak, Kurgan aslında bu yapay zekâ destekli denetim sisteminin adıdır.” KURGAN yerli ve milli bir yazılım mı? "Tabii ki, Vergi Denetim Kurulu da Gelir İdaresi Başkanlığı da uzun yıllardır bu yazılımlarla uğraşıyordu. Bu sistemin geleceği ve bundan sonra nereye gideceği aslında belli. Gerçekten güzel bir sistem kuruldu, güzel bir işleyiş var. Bu sistemler bizim iş yapma şekillerimizi de yavaş yavaş değiştiriyor. Programın başında da konuştuğumuz gibi, artık o katiplik döneminden çıkıyoruz; işler çok daha pratik hale geliyor. Bu değişiklikler, mesleği denetim ve danışmanlık tarafına doğru iyice yönlendirdi. Biz de bu durumdan gayet memnunuz." PARANIN KAYNAĞI SORULUYOR“Her iki vergi dairemiz olan Ali Fuat Cebesoy ve Gümrükönü Vergi Dairelerinde şu anda müfettişler var.  Sakarya özelinde de şunu söylemek gerekir ki, bundan sonraki süreçlerin daha da yoğunlaşarak devam edeceği aşikâr. Artık vergi mükelleflerinin iş ve işlemlerinin kayıt dışı olmayacak şekilde yürütülmesi esas hale geliyor. Elbette bu sözümüzle herkesin kayıt dışı çalıştığını ima etmiyoruz; ancak artık yapılan her bir işlemin mutlaka bir belgeye dayanması ve bu belgeler üzerinden vergilendirmenin yapılması zorunlu hale geliyor. Örneğin, bugün bankadan gelen paraların kaynağı soruluyor. ‘Bu para nereden geldi?’ deniliyor. Eğer mükellef bu konuda tatmin edici bir açıklama yapamazsa, söz konusu tutar doğrudan vergi matrahına dâhil ediliyor. Aynı şekilde, şirketlerin kasasında veya ortaklar üzerinde görünen paralar için de vergi talep ediliyor. Bu sistemin, önümüzdeki dönemde çok daha yoğun ve kapsamlı bir şekilde uygulanmaya devam edeceği açıkça görülüyor."