Mavi Gözler Neden Aslında Mavi Değil?
İnsanların ilk bakışta dikkatini çeken en güçlü özelliklerden biri gözlerdir. Kahverengiden yeşile, maviden ela tonlarına uzanan bu renk çeşitliliği aslında düşündüğümüz kadar basit değil. Dünya nüfusunun büyük kısmı kahverengi gözlere sahipken, mavi gözler daha çok Kuzey ve Doğu Avrupa’da görülüyor. Yeşil gözler ise en nadir renk; dünya genelinde yalnızca yüzde 2 oranında rastlanıyor.
Yayınlanma Tarihi :
Sırrı Pigment Değil, Işıkta
Göz rengini belirleyen bölge, iristir. Buradaki melanin pigmenti ne kadar fazlaysa göz rengi o kadar koyulaşır. Kahverengi gözlerde yoğun melanin ışığı emer ve koyu görünüm ortaya çıkar. Ancak mavi gözlerde durum farklıdır: Melanin çok azdır ve renk aslında pigmentten değil, ışığın saçılmasından kaynaklanır.
Bu etkiye Tyndall etkisi denir. Aynı gökyüzünün mavi görünmesini sağlayan fiziksel süreç gibi, kısa dalga boylu ışık (mavi tonlar) iris içinde daha fazla saçılır ve gözler mavi görünür. Yani mavi göz aslında pigmentin değil, ışığın bir oyununun eseridir.
Yeşil gözler ise orta seviyede melanin ile ışığın saçılmasının birleşiminden doğar. Ela gözler, melanin dağılımındaki düzensizlik nedeniyle farklı ışıklarda renk değiştirebilir.
Genetiğin Karmaşık Oyunu
Uzun süre göz renginin tek bir genle belirlendiği düşünülse de araştırmalar bunun çok daha karmaşık olduğunu gösterdi. Birden fazla gen devreye girer, bu yüzden aynı aile içinde birbirinden farklı göz renkleri görülebilir. İki mavi gözlü ebeveynden bazen yeşil, hatta açık kahverengi gözlü çocukların doğabilmesi bu nedenle mümkün.
Zamanla Değişebiliyor
Yeni doğan bebeklerin çoğu, özellikle Avrupa kökenliler, düşük melanin nedeniyle mavi veya gri gözlerle dünyaya gelir. Yaşamın ilk yıllarında pigment artışıyla göz rengi yeşile ya da kahverengiye dönüşebilir. Yetişkinlikte göz rengi daha stabil olsa da ışık, kıyafet rengi veya göz bebeğinin genişlemesi gözleri farklı tonlarda gösterebilir.
Nadir Durumlar
Bazen doğa daha da şaşırtıcıdır. Heterokromi adı verilen durumda iki göz farklı renkte olabilir veya tek bir gözde iki farklı renk görülebilir. David Bowie’nin gözlerinin farklı görünmesinin nedeni ise gerçek heterokromi değil; bir kaza sonrası göz bebeğinin kalıcı olarak genişlemesiydi.
Göz rengi, sadece genetik miras değil, aynı zamanda ışıkla doğanın yaptığı büyüleyici bir gösteridir. İster derin kahverengi, ister parlak mavi ya da nadir yeşil olsun; her iris, ışığı yakalayış biçimiyle benzersiz bir hikâye taşır.
Yorumlar