Atalay, "Vergiler esnafı ve iş dünyasını yordu"

Sakarya Serbest Muhasebeciler Mali Müşavirler Odası (SSMMMO) Başkanı Erdinç Atalay, vergilerin yoğunluğu nedeniyle esnafın ve iş dünyasının iyice yorulduğunu belirterek, yeni bir vergi düzenlemesinin rahat bir nefes aldıracağını söyledi.

TV264’te yayınlanan ‘Muhabir Masası’ programının canlı yayın konuğu olan Sakarya Serbest Muhasebeciler Mali Müşavirler Odası (SSMMMO) Başkanı Erdinç Atalay, vergi sisteminde dijitalleşme ile gelen yapay zekalı denetimleri, vergi afları ile ödeme alışkanlıklarının değiştiğini ve herkesin çok dikkatli olması gerektiğini açıkladı. Erdinç Atalay’ın açıklamasından satır başları şöyle:  YAPAY ZEKALI DENETİM CAN YAKACAK“Vergi mükellefleri ve iş dünyası, yani bizim de mali müşavirlerin de müşterisi olan esnaf artık mali müşavirleriyle daha sık görüşüp daha sık istişare ederek vergi ve belge düzenlerini doğru bir şekilde sağlamalıdır. Bu nedenle özellikle bunun altını çizerek söylemek istiyorum; Mali müşavirleriyle mutlaka istişare etsinler. Çünkü biz bugün yapılan işlemlerin evraklarını ay bittikten sonra görüyoruz. Biz gördüğümüzde ise iş işten geçmiş oluyor; bazı şeyleri düzeltmek için geç kalıyoruz. Bugün yanlış kesilen bir faturanın bile 7 gün içinde iptal edilmesi gerekiyor. Eğer iptal edilmezse sonraki yazışma süreçleri zorlaşıyor ve uzuyor. Her yapılan işlemde, her yapılacak işte mali müşavirlerle istişare ederek belge düzeni ve bilgi akışını doğru bir şekilde sağlamaları gerekiyor. Bundan sonra yapay zekâ destekli kurgan denetimler hepimizin canını fazlasıyla yakacak diyebiliriz.” Esnafın günlük ciro denetimi ne durumda?“Öyle bir sayı yok. Bazı sektörlerde bunu yaptılar. Normalde çıkan düzenlemeyle yılda üç defa bu tespit yapılıp ortalama bir kâr haddi belirlenecek. Ama bu uygulama tüm sahaya yayılmadı. Şu an az önce bahsettiğimiz denetimler daha aktif ilerliyor. Yine ara ara hasılat tespit denetimlerinin yapıldığını duyuyoruz. Bu da az önce bahsettiğim gibi artık belge düzenine herkesin uyması gerektiğini gösteriyor. Artık her şey e-faturaya döndü; dijital yazar kasalar, banka hareketleri… Otomatikman bütün veriler hızlı bir şekilde akıyor ve bunlar çapraz kontrolle sorgudan geçiyor. Bu nedenle her işlemin, her alışverişin, her ticari faaliyetin belgelendirilmesi artık esas. Bundan sonraki süreçte bu alışkanlıkların değişmesi gerekiyor.” VERGİ AFFI ALIŞKANLIĞI “Tabii, insanlar bu alışkanlığı kendiliğinden kazanmadı. Yıllarca her yıl ya da iki yılda bir çıkan vergi afları, vergi yapılandırmaları aslında vergi alışkanlıklarını bozdu. ‘Nasılsa vergi affı çıkar’ diye düşünerek ödemeyenler oldu. Şöyle bir durum ortaya çıkıyor. Siz düzenli vergilerinizi ödüyor, ödevlerinizi zamanında yerine getiriyor, her şeyi düzenli yapmak istiyorsunuz. Aradan bir yıl geçiyor, bir vergi paketi çıkıyor; ‘Şu kadar para öde, defterini incelemeyelim.’, ‘Bu kadar öde, stoğunu yerine koy.’, ‘Şu kadar öde, kasadaki paranı çıkar’ gibi düzenlemelerle insanlar da vergi inancını, vergi alışkanlığını kaybetti. Hatta bu durum vergi vermemeyi cazip hâle getiriyor. Af, düzenli mükellefleri ‘Ben niye bunları zamanında yapıyorum?’ diye hayıflanır hâle getiriyor. Özellikle büyük, hatta global şirketler bile vergilerini zamanında vermiyor. Devlet de istihdam sağladıkları için ‘Tamam, vergini vermedin; borcunu şu kadar silelim’ ya da ‘Faiz birikmiş, yapılandıralım.’ diyebiliyor.”MÜKELLEFLER ÇOK YIPRANDI“Sahte belge kullanan ya da düzenleyenlerin bile ilk aflarda kapsam dahilinde olduğu dönemler oldu. Hatta şöyle yanlışlar bile vardı: Yapılandırma yapıyorsunuz, borcu ödemeseniz dahi aftan faydalanmış oluyorsunuz. Yani bir dilekçe veriyor, vergi dairesine borçlanıyorsunuz ve hiçbir sıkıntı yaşamıyorsunuz. Bu uygulamalar mükellefleri çok yıprattı. O nedenle inşallah bundan sonra hiçbir af çıkmaz. Şu an esnafın üzerine bu kadar gidildiği bir dönemde, herkesin vergi tarafındaki sıkı çalışma politikalarına maruz kaldığı bir zamanda ekonomik bir krizle ya da ekonomik zorluk diyelim mücadele ediyor insanlar. Paraya ulaşmak zor, paranın maliyeti çok yüksek ve iş dünyası yorulmaya başladı. Bir taraftan vergi ve denetim yorarken, bir taraftan da bir borç yapılandırması, taksitle ödeme imkânı şu an ciddi bir rahatlama sağlayabilir. İnşallah yakın süreçte yetkililer, kanun koyucular bu konuyu gündeme alır ve hızlı bir şekilde çözüme kavuşturur. Esnaf da yoruldu, vatandaş da yoruldu.”VERGİ ÜSTÜNE VERGİ“Örneğin bir araç alacaksınız. Aracın kendi bir fiyatı var. Üstüne ÖTV geliyor, üstüne KDV geliyor, hatta ÖTV’nin KDV’si geliyor. Aracı aldınız, yola çıktınız; yolun parasını ödüyorsunuz, vergisini ödüyorsunuz. Depoyu dolduruyorsunuz, yakıtın ciddi bir kısmı yine vergiye gidiyor. Yılda iki defa Motorlu Taşıtlar Vergisi var, sigortası var. Yani vergi üstüne vergi… İş dünyası da yoruldu, vatandaş da, esnaf da. Ama bitmeyecek gibi görünüyor.  Gelir üzerinden alınan vergilerin payına baktığımızda, dolaylı vergiler daha fazla. Az önce bahsettiğiniz ÖTV, harçlar ve diğer dolaylı vergiler, gelir vergilerinin üstüne çıkmış durumda. Yani kazanç üzerinden ödediğimiz vergiler bir yere kadar; bizi asıl zorlayan dolaylı vergiler oluyor.”SONUNDA TÜKETİCİYE YANSIYOR“Borç yapılandırmasından bahsettik. Bu yapılandırma talebinin bir nedeni de şu: Vergiyi ödemediğinizde uygulanan faiz oranı çok yüksek; yıllık %50’lere varan oranlar söz konusu. Ödenmediği için çok ciddi birikmeler oldu. Bunların bir an önce rahatlatılması gerekiyor ki bu kadar vergi artışı ve vergi cezaları günün sonunda tüketiciye yansıyor. Mükellefler maliyetlerine yansıtıyor ve sonuç olarak tüm tüketicilere fiyat artışı olarak geri dönüyor. Aslında sıkıntıyı ülkece hepimiz çekiyoruz.”O zaman vergiler enflasyonu da tetikliyor?“Kesinlikle tetikliyor. Tabii ki vergi ödenecek; vergi ödenmeli, herkes vergisini düzenli ödemeli. Bu vergi bilinci oluşmalı, hatta ilkokul çağlarında oluşmalı. Ama son 10–12 yılda çıkan vergi aflarına baktığınızda, bir anda sistemi sıkılaştırmak çok zor. Bu bilinci kademeli olarak oturtmak gerekiyor. Bu kadar baskıyla gitmek biraz yıpratıcı oluyor.”